Vrije advocaatkeuze, hoe zit dat?

Vrije advocaatkeuze? Veel werkgevers met een rechtsbijstandsverzekering voor arbeidsgeschillen denken dat zij bij arbeidsrechtelijke problemen een advocaat naar eigen keuze mogen inschakelen. Maar zo eenvoudig ligt dat niet. Lees hieronder wanneer u wel en niet geen eigen advocaat mag inschakelen.

Wat betekent vrije advocaatkeuze?

In het Europese Verdrag voor de rechten van de Mens (het EVRM) is opgenomen dat een rechtzoekende het recht heeft zelf zijn advocaat te kiezen. Rechtsbijstandsverzekeraars hebben lange tijd volgehouden dat het recht op vrije advocaatkeuze niet gold voor verzekerden met wie zij een contract hadden afgesloten. De rechtsbijstandsverzekeraars waren van mening dat zij op basis van het contract (de polisvoorwaarden) met de verzekerde zelf mochten beslissen over de wijze waarop de rechtsbijstand zou worden verleend. In het merendeel van de gevallen werd dan een van de eigen juristen van de rechtsbijstandsverzekeraar ingeschakeld.

Inmiddels heeft het Europese Hof voor de Rechten van de Mens bepaald dat ook verzekerden van rechtsbijstandsverzekeraars met succes een beroep kunnen doen op het recht om zelf hun advocaat te kiezen. Dit wil echter nog niet zo maar zeggen dat ze zelf een advocaat mogen inschakelen en de rekening naar de rechtsbijstandsverzekeraar kunnen toesturen. Maar daarover hieronder meer …

Dus wat nu te doen?

Stel u heeft (als werkgever of werknemer) een juridisch probleem en een rechtsbijstandverzekering, wat te doen?

Allereerst is het belangrijk om na te gaan voor welke geschillen u bent verzekerd. Bent u verzekerd voor het geschil dat u heeft, stel dan de rechtsbijstandverzekeraar daarvan zo snel mogelijk op de hoogte.
Als u zelf een advocaat wil inschakelen, leg dit dan voor aan de rechtsbijstandsverzekeraar.
Om lange discussies met de rechtsbijstandverzekeraar te voorkomen, doet u er verstandig aan met uw verzekeraar tot overeenstemming te komen over het feit dat u een eigen advocaat wil inschakelen en wie.

Een rechtsbijstandsverzekering heeft zelf juristen en soms ook advocaten in dienst. De rechtsbijstand lost uw problemen het liefst op met de juristen die zij zelf in huis hebben. De verzekeraar zal u een van de eigen juristen toewijzen. Omdat in het arbeidsrecht in veel procedures een advocaat niet verplicht is, kan deze jurist ook een eventuele procedure voeren.

De vrije advocaatkeuze

Zodra er sprake is van een procedure, mag u gebruik maken van uw recht op vrije advocaatkeuze. Dat wil zeggen dat u in dat geval een eigen advocaat mag kiezen. Maar let op: informeer uw rechtsbijstandsverzekeraar direct. Ook al heeft u recht op een zelf gekozen advocaat, u heeft een informatieplicht naar de rechtsbijstandsverzekeraar.

Wanneer is er sprake van een gerechtelijke procedure? Er is sprake van een procedure als het geschil wordt voorgelegd aan een derde partij of instantie, zoals de (kanton)rechter, de bestuursrechter of het UWV. Ook bij het voeren van een bezwaarschiftprocedure heeft u recht op een zelf gekozen advocaat. Pas op het moment dat u bij een procedure betrokken wordt, of het noodzakelijk is zelf een procedure te starten, kunt u bij uw rechtsbijstandsverzekeraar een beroep doen op de vrije advocaatkeuze. Is de zaak nog in de onderhandelingsfase, dan is de rechtsbijstandsverzekeraar niet verplicht uw eigen advocaat te betalen.

Hoe zit dat met ontslagprocedures e.d.?

In november 2013 heeft het Europese Hof van Justitie bepaald dat een verzekerde altijd zelf zijn rechtshulpverlener, zoals een advocaat, mag kiezen als er sprake is van een ‘gerechtelijke of administratieve’ procedure.

Tip van Al-lex. Het recht op vrije advocaatkeuze bij een verzekeraar geldt alléén als sprake is van een juridische of administratieve procedure. Anders niet.

Hoge drempels voor vrije advocaatkeuze door de verzekeraar

De meeste rechtsbijstandverzekeraars hanteren een maximumvergoeding voor de externe kosten voor de inschakeling van een advocaat. Ook kan sprake zijn van een eigen bijdrage.

Tip van Al-lex. Het is niet verstandig om op eigen houtje een advocaat in te schakelen. U loopt dan het risico in een discussie te belanden en uw kosten niet vergoed te krijgen. Licht uw verzekeraar op tijd in. De rechtsbijstandsverzekeraars treden vaak in overleg met de gekozen advocaat om een prijsafspraak te maken.

Dus samengevat…

De belangrijkste zaken kort samengevat:

Is er (nog) geen sprake van een procedure? >> Dan is er geen recht op vrije advocaatkeuze.
Is sprake van een procedure? >> Dan is wel sprake van het recht zelf een advocaat naar keuze in te schakelen op kosten van de verzekeraar.
Neem in alle gevallen contact op met uw verzekeraar om uw wens te bespreken.
Check altijd uw polisvoorwaarden en vraag desgewenst de juridisch adviseur/advocaat om raad.

Hoe schakelt u een advocaat in?

Een formaliteit. U kiest een advocaat en gaat in overleg met uw verzekeraar. Toestemming vragen als er een juridische of administratieve procedure wordt gevoerd is in wezen een formaliteit, want een verzekeraar mag u het recht op een eigen advocaat niet weigeren. Zij mogen wel grenzen stellen aan de vergoeding die zij aan uw advocaat betalen. In veel gevallen zal de verzekeraar contact opnemen met de gekozen advocaat om de kosten te bespreken.

De procedure moet wel een redelijke kans van slagen hebben. Als u zelf een procedure wil voeren, bijvoorbeeld tegen uw werkgever over achterstallig loon, dan bepaalt de verzekeraar eerst of een dergelijke procedure ‘een redelijke kans van slagen’ heeft. Is dat niet het geval dan worden de kosten van een procedure en een advocaat niet vergoed. Dit geldt ook als u in hoger beroep wilt gaan na een eerdere uitspraak van de kantonrechter, de bestuursrechter of een bezwaarorgaan.

Niet eens met de verzekeraar? Of er sprake is van een redelijke kans van slagen, wordt door de verzekeraar dus zelf beoordeeld. Bent u het niet eens met het oordeel van de verzekeraar, dan is het mogelijk een beroep te doen op de geschillenregeling. De geschillenregeling kunt u nalezen in de polisvoorwaarden. De geschillenregeling houdt in dat de aanpak van het geschil opnieuw wordt beoordeeld door een onafhankelijke derde (second opinion). Het advies van deze derde zal dan worden opgevolgd. Ook kunt u een klacht indienen.
Wordt u door een ander, bijvoorbeeld als werknemer door uw werkgever, in een procedure betrokken, dan heeft u sowieso het recht van vrije advocaatkeuze. U zult zich tenslotte in dat geval moeten verweren.

Als u een advocaat kiest. Sommige verzekeraars hebben een lijst met externe rechtshulpverleners waarmee zij prijsafspraken hebben. Die schuiven ze naar voren als u aangeeft zelf een advocaat te willen kiezen. U bent echter niet verplicht om uit deze lijst te kiezen. U mag zelf een advocaat kiezen.

Tip van Al-lex. U heeft een rechtsbijstandsverzekering? Bij een (ontslag)procedure heeft u recht op vrije advocaatkeuze. Controleer eerst welke kosten precies vergoed worden. Wilt u zelf een advocaat kiezen en twijfelt u aan de wijze waarop de verzekeraar hieraan meewerkt? Neem dan contact met ons op. Wij helpen u verder.