Concurrentiebeding en relatiebeding

Een werknemer die een hele verkooptak heeft opgezet en dus de kenner bij uitstek is van uw bedrijf, gaat er vandoor. Hij heeft de kneepjes van het vak bij u geleerd en gaat er nu een ander gelukkig mee maken. U was heel blij met hem en u gunt hem het beste, maar uzelf ook. Hoe beschermt u het beste uw bedrijfsbelang?

Zo beschermt u uw bedrijfsbelang

U kunt problemen voorkomen met een concurrentiebeding en een relatiebeding. En een boetebeding om duidelijk te maken dat het je ernst is. De letterlijke tekst is daarbij uitermate belangrijk. Deze moet eenduidig en dus maar voor één uitleg vatbaar zijn. Denk goed na over wat u wilt beschermen en hoe u dat het beste kunt omschrijven.

Wat is een concurrentiebeding?

In een concurrentiebeding beperkt u de mogelijkheden van de (meerderjarige) werknemer om bij een concurrent te gaan werken nadat de arbeidsovereenkomst is geëindigd. Zo’n concurrentiebeding moet aan bepaalde regels voldoen, die staan omschreven in artikel 7:653 van het Burgerlijk Wetboek.

Wat neemt u op in zo’n concurrentiebeding?

De wet stelt geen inhoudelijke eisen aan een concurrentiebeding. U bent dus eigenlijk vrij om een vérstrekkend concurrentiebeding af te spreken.
Neem in het concurrentiebeding op dat:

het de werknemer verboden is om zónder uw schriftelijke toestemming te gaan werken bij een concurrent. Het is daarbij van belang dat duidelijk is welk soort bedrijven voor u een concurrent is en welke werkzaamheden de werknemer niet mag verrichten;
binnen welke straal met als middelpunt uw onderneming de concurrent niet mag zijn gevestigd;
voor welk tijdvak het concurrentiebeding van toepassing is – 1 of 2 jaar is daarbij gebruikelijk;
de hoogte van de boete als de werknemer zich niet aan het concurrentiebeding houdt; én
bij tijdelijke arbeidscontracten wat de motivatie is voor het concurrentiebeding.

Tip van Al-lex. Als het beding te breed is en/of de werknemer teveel belemmert in de vrije arbeidskeuze, dan kan een rechter het beding geheel of gedeeltelijk vernietigen als de werknemer onbillijk wordt benadeeld. Er moet een balans zijn tussen uw belang en het belang van de werknemer om vrij zijn werkkring te kunnen kiezen.

Het moet wel schriftelijk

Een concurrentiebeding moet schriftelijk worden overeengekomen. Dat betekent dat de werknemer het concurrentiebeding onder ogen heeft gekregen en heeft ondertekend. Een “collectief concurrentiebeding” in de cao of in het niet ondertekende bedrijfsreglement is niet rechtsgeldig, want dit is niet met de individuele werknemer is overeengekomen.
Meestal wordt het concurrentiebeding opgenomen in de arbeidsovereenkomst. Het is echter ook mogelijk op een ander tijdstip een concurrentiebeding overeen te komen. Bijvoorbeeld omdat de functie verandert. Of in het geval dat de werknemer met een vaststellingsovereenkomst uit dienst treedt.

Tip van Al-lex. Leg het concurrentiebeding aan de werknemer voor, voorafgaand aan het bekleden van de functie waarop het beding betrekking heeft. Achteraf vragen om ondertekening van een dergelijk voor de werknemer beperkend beding, kan op weerstand bij de werknemer stuiten en kan leiden tot de weigering te ondertekenen. In dat geval bent u er niet in geslaagd een concurrentiebeding overeen te komen.

Opgelet met een overeenkomst voor bepaalde tijd

Vanaf 1 januari 2015 heeft de wetgever verboden een concurrentiebeding in een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd op te nemen. Doet u dat wel, dan is het beding nietig. Dat wil zeggen dat het beding niet geldt, ook al bent u dit schriftelijk overeengekomen. Er geldt echter één uitzondering: als uit de schriftelijke motivering blijkt dat het beding noodzakelijk is vanwege zwaarwegende bedrijfs- of dienstbelangen. De noodzaak voor het concurrentiebeding moet daarbij daadwerkelijk en aantoonbaar aanwezig zijn.
Bij een zwaarwegend bedrijfsbelang kan gedacht worden aan specifieke werkzaamheden of een specifieke functie, waarbij het voordeel voor de werkgever bij een concurrentiebeding opweegt tegen het nadeel voor de werknemer.

Tip van Al-lex. Neem een goed gemotiveerd concurrentiebeding en/of relatiebeding op in de arbeidsovereenkomst mét een boetebeding. Omschrijf uw bedrijfsbelang in detail en waarom en op welke wijze het overstappen van uw werknemer naar een concurrent tot welke schade zou leiden. Als u geen beding opneemt, kunt u de werknemer er sowieso niet aan houden. Bovendien zal de werknemer eerder geneigd zijn met u in gesprek te gaan over beperking van een dergelijk beding dan wanneer u dit niet doet.

Het verschil met het relatiebeding

Het relatiebeding is een vorm van een concurrentiebeding. Het verbiedt de werknemer om na beëindiging van de arbeidsovereenkomst werkzaam te zijn bij of voor relaties van uw onderneming of gebruik te maken van deze relaties..

Tip van Al-lex. Neem zowel een concurrentie- als een relatiebeding op in de arbeidsovereenkomst. Overleg met uw advocaat over de beste formulering voor úw onderneming.

Neem een boete op bij het concurrentiebeding en het relatiebeding

Het is verstandig om een vooraf bepaalde boete op te nemen in de arbeidsovereenkomst bij overtreding van het concurrentiebeding of relatiebeding. Bij een juiste formulering is deze boete direct verschuldigd zodra de ex-werknemer het beding overtreedt. Van een boetebeding gaat een waarschuwende werking uit en geldt zo als een stok achter de deur. Dit maakt de kans kleiner dat een werknemer het concurrentiebeding of relatiebeding overtreedt.

Waar kijkt de rechter naar?

De rechter kijkt naar de letter van de tekst, onderzoekt de bedoeling van beide partijen en maakt een afweging van belangen (staat het te beschermen bedrijfsbelang in verhouding met de beperking van de arbeidskeuze van de werknemer).

Indien het concurrentiebeding of relatiebeding te ruim is geformuleerd en de werknemer in verhouding tot het door u te beschermen belang onredelijk wordt benadeeld, dan zal de rechter het beding geheel of gedeeltelijk kunnen vernietigen.

Tips voor werkgever én werknemers op een rijtje

Werkgevers

Verbind een boete aan het concurrentiebeding en relatiebeding, het liefst bij het aangaan van de arbeidsovereenkomst.
Waarschuw de werknemer voorafgaand of bij overtreding. De ervaring leert dat een gewaarschuwde werknemer minder snel een matiging van de boete door de rechter verkrijgt.

Werknemers

Neem een boetebeding serieus.
Staak na een waarschuwing de verboden activiteiten, tenzij u zeer gegronde redenen heeft te verwachten dat het beding ongeldig zal blijken te zijn.
Raadpleeg bij twijfel eerst een deskundige.
Doe bij de rechter een beroep op matiging van de boete met argumenten waaruit blijkt dat de hoge boete tot een onbillijk resultaat leidt.

Tip van Al-lex. Laat uw concurrentiebeding en boetebeding door ons checken of opstellen. Vaak is voor u duidelijk wat u bedoelt, maar dat kan door anderen (zoals de rechter) wellicht anders worden uitgelegd. Uw advocaat kan met u sparren over de formulering van het belang dat u wil beschermen. Zo voorkomt u onnodige financiële risico’s.